Lincoln Electric Türkiye, kaynak dalı için bedel taşıyan hususlar hakkında değerli bilgiler paylaşmayı sürdürüyor. Lincoln Electric Türkiye uzmanları, kaynak kusurlarını tedbire yollarını paylaşıyor. Bu teklifler kapsamında işletmeler gereksiz harcamalarını düşürerek, verimliliği ve rekabetçiliği de arttırabiliyor.
Kaynak yanlışları ekseriyetle kaynak uygulamasına yönelik gözden kaçmış olan kolay ihmallerden kaynaklanıyor. Bu ihmaller birden fazla vakit materyal ve temas dizaynına yönelik kolay eğitimlerin eksikliğinden doğuyor. Sebep her ne olursa olsun sıcak ve soğuk çatlak, yetersiz nüfuziyet, cüruf kalıntısı, bindirme yanlışı üzere kaynak yanılgıları imalatta gecikmelere ve tamir ihtiyaçlarına sebebiyet veriyor. Bu sebeple işletmeler tasarruf ve verimlilik noktasında olumsuz etkileniyor. Yanlışlı bir modül üretildiğinde firma bunu tespit etmek ve düzeltmek için vakit, iş gücü ve para kaybediyor. Bunların da ötesinde; yanlışlı iş modülünün gözden kaçması durumunda güvenlik meselelerine ve firma imajının zedelenmesine neden olabiliyor.
Alınacak kolay tedbirler sayesinde işletmeler kaynak kusurlarından korunabiliyor, gereksiz harcamalardan kaçınabiliyor hem de verimliliği artırarak rekabetçiliği güçlendirebiliyor.
Lincoln Electric Türkiye uzmanlarından kaynak yanılgılarından korunmaya yönelik 6 ipucu;
1. Mümkün olan durumlarda düşük hidrojenli dolgu materyali kullanmak
Birçok üretici, düşük hidrojen içerikli örtülü elektrot ve özlü teller kullanıyor. Ferritik yapılı çeliklerin kaynağında bu tip eserlerin kullanımı hidrojen çatlağı (soğuk çatlak) oluşumunu önlemede avantaj sağlıyor. Bu tip çatlaklar, kaynak metalinin soğumasından bir saat ila birkaç gün içerisinde ortaya çıkabiliyor. Temelde, kaynaklanan materyalde oluşan iç tansiyonlar ve hidrojen içeriği bu duruma yol açıyor. Kalın gereçler, kaynak sonrası daha süratli soğuma ve daha fazla iç tansiyon oluşması sebebi ile daha fazla çatlama eğilimi gösteriyor. Yüksek dirençli çeliklerde de eğilim görece yüksektir.
H4 ve H8 gösterimli kaynak dolgu gereçleri bu manada cazip eserler olarak nitelendirilebilir (100 g kaynak metalinde en fazla 4 ve 8 mililitre Hidrojen anlamındadır).
2. Birleşim yüzeylerinin düzgün hazırlanmasına ve birleşim dizaynına itina göstermek
“Düzgün hazırlanmış birleşim yüzeyleri ve uygun birleşim tasarımı” bilhassa sıcak çatlağı tedbire açısından çok kıymet taşıyor. Birleşim tasarımı uygun olmadığında; geniş kaynak dikişlerinin oluşturulması ihtiyacı ortaya çıkabiliyor. Kaynak dikiş yüksekliğinin genişliğine kıyasla düşük olması ile dikişin orta kısmında zayıf ve yüksek tansiyonlu bir yapı oluşabiliyor. Bu tip durumlarda kaynak metalinin ortasında şimdi soğuma esnasında iken çatlama meydana gelebiliyor. Mümkün olduğu durumlarda kaynakçının kök pasoya kolay kolay ulaşabileceği bir biçimde tasarım yapmak tercih edilmelidir. Dikiş genişlik ve yükseklik oranı standartlara uygun ayarlanmalıdır.
3. Ön ısıtma ve kaynak sonrası ısıl sürecin sağlıklı uygulanması
Yüksek dayanımlı çelikler (yüksek alaşım elementi ve/veya karbon içerebilirler) ve kimi başka materyaller “çatlama eğilimleri” nedeni ile kaynak yanılgılarına hassastır. Bu tip materyallerin sünekliği düşük olduğundan kaynak sonrası soğuma ile yüksek iç tansiyonların oluşması beklenen. Süratli soğuma durumunda ısıya tabi bölgede martensit oluşumu da beklenebiliyor. Bu bölgelere yönelik hidrojen kaynaklı çatlak potansiyeli öngörülebilir. Bu tip gereçlerin kaynak öncesi, kaynak prosedürüne uygun olarak belirlenmiş müddette uygun “ön ısıtma sıcaklığına” getirilmesi beklenir. Bu halde ısıya tabi bölgede süratli soğuma kaynaklı martensit oluşumu engellenir ve daha sünek bir yapı elde ediliyor. Bu durum ayrıyeten büzüşme tansiyonlarını de azaltıyor.
Kaynak prosedürüne uygun olarak “kaynak sonrası ısıl işlem” yapılması da kıymetlidir. Bu uygulama kaynaklı materyaldeki iç tansiyonun düşmesini sağlıyor. Ayrıyeten bu sayede materyaldeki hidrojen uzaklaşır ve soğuk çatlak oluşumu engelleniyor.
4. Ana gereç direncine uygun kaynak dolgu gereci seçilmesi
Uygun dolgu materyali seçimi kaynak yanlışlarını azaltmak açısından kıymetlidir. Birçok uygulamada ana materyalin akma ve kopma dayancına uygun kaynak dolgu gereci kullanmak temel kriterdir. Kaynak dolgu malzemesin dayanımı ana materyale mümkün olduğunca yakın olmalıdır. Yüksek dayanımlı bir gereç ile düşük dayanımlı bir materyalin kaynağı kelam konusu olduğunda, düşük dayanımlı gerece uygun kaynak dolgu materyali seçilir. Bu sayede daha sünek ve dolayısı ile çatlama eğilimi daha düşük kaynak ilişkisi elde edilir. Birtakım tip köşe kaynaklarında yahut kısmi nüfuziyetli tasarlanmış kaynaklarda ana gereç direncini karşılamayan kaynak dolgu materyallerinin kullanıldığı durumlar kelam bahsidir. Bu sayede kaynaktaki iç tansiyonlar en aza indirgenmiş olabiliyor.
5. Kaynak dolgu materyalinin uygun halde koruma edilmesi ve taşınması
Kaynak dolgu gereçlerinin nem alması, toz, yağ ya da öbür halde kontamine olması kaynak yanılgılarına yol açabiliyor. Bu sebeple stok alanı değerlidir. Eserler kuru alanlarda ve özgün ambalajında stoklanmalıdır. Ülkü kurallarda stok alanı ile kaynak alanının birebir sıcaklıkta olması beklenir. Bu biçimde soğuktan sıcağa geçme ile yoğuşma oluşumu ve ardından eserin nem alması üzere olasılıklar engellenmiş oluyor. Paketin açılmadan evvel kaynak alanı sıcaklığına gelmesinin beklenmesi ve ardından açılması da benzeri faydayı sağlıyor.
Kaynak operatörlerinin eldiven giymesi ve bu formda elektrotlara temas etmesi de ellerinden esere nem geçmesini mahzurlar. Kullanımda olmadığı vakitlerde makara tel eserler poşeti ile kapatılmalıdır. Taşlama yapılan alanlar dolgu gerecine çok yakın olmamalıdır. Aksi durumda partiküller kaynak telinin üzerine gelebilir ve inklüzyona sebebiyet verebilir. Örtülü elektrot kelam konusu olduğunda sürekli saklama ve kaynak öncesi kurutma gerekliliklerine uyulmalıdır.
6. Uygun eğitimin sağlanması
Kaynak kusurlarının oluşumuna yönelik eğitimin kıymeti bugüne kadar gereğince vurgulanamamıştır. Hakikat eğitim daha yeterli kaynak tekniklerine, yanlışsız kararların alınmasına imkan tanır ve münasebetiyle kaynak uygulamasını olumlu tesirler. Eğitimler, kaynakçının hep evvelce oluşturulmuş kaynak prosedürlerine uymaları tarafında yönlendirmelidir. Yanma oluğu, cüruf kalıntısı, gözenek üzere kaynak kusurlarının nasıl giderilebileceği tarafında destekleyici olmalıdır. Özel gereçlerin hassas noktaları konusunda eğitim verilmelidir. Tedarikçi pozisyonundaki Kaynak Dolgu Materyali Üreticilerinin eğitim imkanları araştırılmalıdır. Firmalar imkanları dahilinde kendi eğitim programlarını da oluşturabilirler.
Sonuç olarak kaynak prosedürlerine riayet eden ve kaynak uygulamalarına çeşitli taraflarıyla hakim olabilmiş bir kaynakçı, beklenilen kaynak kalitesinin elde edilebilmesinde ve kaynak kusurlarının önüne geçilebilmesinde kayda kıymet bir önenme sahiptir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
